Verðbólguspá Seðlabanka Íslands
Seðlabanki Íslands hefur endurmetið verðlagshorfur í ár í ljósi nýrra upplýsinga um þróun vísitölu neysluverðs og undirliggjandi stærða. Seðlabankinn spáir nú 2,4% verðbólgu á milli ársmeðaltala þessa og síðasta árs og 2,8% hækkun frá ársbyrjun til ársloka.
Vísitala neysluverðs hækkaði um 0,6% frá fjórða ársfjórðungi 1998 til fyrsta ársfjórðungs 1999 sem samsvarar 2,6% verðbólgu á heilu ári. Þetta er mjög svipuð hækkun og Seðlabankinn spáði í janúar síðastliðnum. Þrátt fyrir það spáir Seðlabankinn nú heldur meiri hækkun verðlags það sem eftir lifir ársins. Spáin í janúar gerði ráð fyrir 1,9% hækkun neysluverðs á milli ára og 2,2% hækkun innan ársins. Nú er spáð 2,4% hækkun á milli ársmeðaltala og 2,8% hækkun frá upphafi til loka ársins.
Meginorsök þess að nú er spáð heldur meiri verðbólgu er mikil hækkun húsnæðisliðar vísitölu neysluverðs síðustu mánuði og líkur á áframhaldandi hækkun hans umfram almenna verðlagsþróun á næstu mánuðum. Reyndar er hækkun húsnæðisliðarins meginskýring vaxandi verðbólgu síðustu mánuði. Tólf mánaða hækkun neysluverðs án húsnæðis til apríl í ár nam aðeins 1% á sama tíma og neysluverðsvísitalan í heild hækkaði um 1,8%. Í þessu samhengi er einnig vert að vekja athygli á að mælt á samræmda vísitölu neysluverðs á EES-svæðinu var 12 mánaða hækkun neysluverðs hér á landi aðeins 0,5% til febrúar í ár sem er lægra en á evrusvæðinu (0,8%) og meðal helstu viðskiptalanda Íslands (1,2%). Þessi vísitala er reiknuð mánaðarlega á vegum Evrópusambandsins og er sá verðlagsmælikvarði sem Seðlabanki Evrópu tekur mið af við stefnumótun sína. Samræmda vísitalan er að því leyti frábrugðin íslensku neysluverðsvísitölunni að hún nær ekki til útgjalda einstaklinga vegna heilsugæslu, menntamála né eignar eða leigu á húsnæði.
Nokkur óvissa er um þá forsendu að raunverð íbúðarhúsnæðis hækki á komandi mánuðum jafn hratt og að undanförnu. Síðustu þrjá mánuði hefur húsnæðisliður vísitölu neysluverðs hækkað um 3% og um 11% frá desember 1997 en frá þeim tíma tók húsnæðisverð að hækka umfram almennar verðlagshækkanir. Á sama tíma í fyrra gekk yfir álíka hrina hækkunar húsnæðisverðs og nú hefur orðið. Því er hugsanlegt að mikil hækkun síðustu mánaða sé að einhverju leyti árstíðabundin þótt ekki sé hægt að fullyrða að svo sé. Einnig ríkir óvissa um áhrif á fasteignamarkaðinn af aðgerðum Seðlabankans til að stemma stigu við óhóflegri útlánaaukningu.
Óvissa ríkir einnig um erlend áhrif á verðlagsþróun næstu missera. Á síðasta ári lækkaði innflutningsverð verulega og gætti þar m.a. áhrifa lækkunar hráefnaverðs á heimsmarkaði. Nú virðist vera að draga úr lækkun innflutningsverðs sem hefur vegið á móti hækkun innlenda hluta vísitölunnar undanfarið ár og hugsanlegt er að þróunin snúist við á næstu misserum. Verð á olíu og bensíni hefur þegar hækkað verulega á síðustu vikum. Óvissa er hins vegar um framhald þeirrar þróunar og einnig um hvernig innlendu olíufélögin muni verðleggja bensín. Aðrar forsendur eru í meginatriðum svipaðar og í janúar. Gert er ráð fyrir að gengi krónunnar verði óbreytt frá því sem það er nú, að launaskrið verði 2% og framleiðniaukning 2,5% á þessu ári.
Nánari upplýsingar veitir Már Guðmundsson aðalhagfræðingur Seðlabanka Íslands í síma 569 9600.
Nr. 25/1999
21. apríl 1999