Verðbólguspá Seðlabanka Íslands
Seðlabanki Íslands hefur endurmetið verðlagshorfur fyrir þetta ár í ljósi nýrra upplýsinga um þróun vísitölu neysluverðs og undirliggjandi stærða. Seðlabankinn spáir nú 3% verðbólgu milli ársmeðaltala þessa og síðasta árs og 4% hækkun frá ársbyrjun til ársloka. Þetta er umtalsvert meiri verðbólga en spáð var í apríl sl.
Vísitala neysluverðs hækkaði um 1,5% á milli fyrsta og annars ársfjórðungs 1999, sem svarar til 6,3% verðbólgu á ári. Spá Seðlabankans frá því í apríl gerði ráð fyrir 1% hækkun, sem samsvarar 4,2% verðbólgu á ársgrundvelli. Þótt frávikið sé umtalsvert er það þó innan tölfræðilegra skekkjumarka. Ástæður þessarar vanspár liggja einkum í mikilli hækkun bensínverðs á undanförnum vikum, áframhaldandi mikilli hækkun á verði íbúðarhúsnæðis á höfuðborgarsvæðinu og sérstakri hækkun iðgjalda bifreiðatrygginga. Auk þess er gengi krónunnar nú nærri 0,3% lægra en þegar verðbólgu var spáð í apríl sl.
Nú er spáð 3% hækkun neysluverðs milli áranna 1998 og 1999 og 4% hækkun frá upphafi til loka ársins. Í apríl voru sambærilegar tölur 2,4% og 2,8%. Ástæður þess að nú er spáð meiri verðbólgu en áður má að mestu leyti rekja til verðlagsþróunar á fyrrihluta ársins. Verðhækkun húsnæðis hefur verið mun meiri en áður var reiknað með og sama gildir um verðhækkun bensíns og olíu á erlendum mörkuðum. Í upphafi árs gerðu alþjóðlegar spár ráð fyrir lækkun á heimsmarkaði, en raunin hefur orðið töluverð hækkun. Það sama má í raun segja um alþjóðlegar spár um erlent verðlag almennt.
Í spá Seðlabankans nú er reiknað með sömu forsendum og í apríl sl. varðandi launaskrið (2%) og framleiðni (2,5%) á þessu ári. Launaskrið á fyrrihluta ársins er áætlað hafa verið tæp 1,8%, og er þá byggt á hækkun launavísitölu á almennum markaði umfram mat á kjarasamningum. Í ljósi lítils atvinnuleysis og margvíslegra vísbendinga um umframeftirspurn á vinnumarkaði telst þetta ekki mikið. Líklegt er því að launaskrið aukist eitthvað á næstunni. Ný þjóðhagsspá í júní gefur ekki tilefni til endurskoðunar á forsendu um framleiðni. Reiknað er með óbreyttu gengi frá því sem nú er. Eins og oft áður er verðbólguspáin háð töluverðri óvissu. Helstu óvissuþættir eru þróun bensínverðs á erlendum mörkuðum, áframhald verðhækkana á íbúðarhúsnæði og styrkur árstíðasveiflu í verðlagi. Vísbendingar eru um að árstíðarsveiflan í vísitölunni sé að breytast og að verða sterkari en áður. Sé það svo er hugsanlegt að verðlagshækkanir á seinnihluta ársins verði, að öðrum þáttum óbreyttum, minni en hér er spáð.
Seðlabankinn hefur einnig metið þróun raungengis krónunnar með hliðsjón af þróun verðlags, gengis, launa og framleiðni. Samkvæmt þessum útreikningum mun raungengi krónunnar hækka lítið á þessu ári eða um 0,9% á mælikvarða verðlags, en raungengi mælt á launakvarða verður óbreytt.
Nánari upplýsingar veitir Már Guðmundsson aðalhagfræðingur bankans, í síma 569 9600.
Nr. 46/1999
22. júlí 1999