Lánshæfismat íslenska ríkisins óbreytt, horfur um matið enn neikvæðar
Matsfyrirtækið Standard og Poor's tilkynnti í dag að það hefði staðfest óbreytt lánshæfismat fyrir íslenska ríkið, þar með talið A+/A-1+ fyrir einkunnir í erlendri mynt [langtíma og skammtíma]. Í matinu vegast á getan til að bregðast við efnahagsaðstæðum og ytra ójafnvægi. Horfur um langtímaeinkunnir í erlendri mynt eru áfram neikvæðar.
Snöggur viðsnúningur í utanríkisviðskiptum árið 2001 án samdráttar undirstrikaði aðlögunarhæfni íslensks efnahagslífs. Ríkisstjórnin hefur einnig náð miklum árangri í fjármálum ríkisjóðs og er reiknað með að hún haldi áfram á þeirri braut eftir smávægilegt hik Engu að síður setja erlend skuldahlutföll matinu skorður en þau hafa hækkað hratt upp að mörkum sem óvenjuleg eru hjá löndum með svipað lánshæfismat.
Þrátt fyrir meiri minnkun viðskiptahalla en búist var við er gert ráð fyrir að hreinar erlendar skuldir nemi 246% af útflutningstekjum árið 2002 og minnki einungis lítilsháttar í 223% árið 2005 þar sem tekjur af einkavæðingu verða minni en til stóð. Lækkun hlutfallanna getur orðið minni ef hrein erlend fjárfesting vex aftur eftir mikla lækkun árið 2001. Neikvæð erlend staða landsins gæti batnað ef erlendir hlutabréfamarkaðir styrkjast þar sem hlutabréfaeign erlendis er umtalsverð.
Áætlað er að hreinar erlendar skuldir hins opinbera hækki í 56% af útflutningstekjum árið 2002 vegna lánastefnu þar sem erlendar skuldir voru auknar í stað innlendra samhliða inngreiðslu erlends fjár inn í Seðlabankann. Búist er við erlendar skammtímaskuldir ríkissjóðs lækki eftir að hafa vaxið að undanförnu.
Gjaldeyrisvarasjóðurinn er rýr og nemur aðeins um 12% af erlendri fjárþörf ársins 2002. Hröð stækkun gjaldeyrisforðans er ólíkleg og erlend lausafjárstaða verður erfið næstu árin.
Þorri erlendrar skuldasöfnunar að undanförnu hefur verið á vegum einkageirans, sérstaklega viðskiptabankanna. Um er að ræða lán til tiltölulega skamms tíma sem leiðir til aukinnar árlegrar fjárþarfar í framtíðinni. Við núverandi samdráttaraðstæður gæti eigið fé bankanna verið of lítið í samhengi við þá áhættu sem þeir hafa tekið. Hagnaður bankanna jókst á síðasta ári en þrengri lánsfjármarkaður gæti aukið áhættu bankanna sem eru að talsverðum hluta í ríkiseign. Afleiðingin af þessu er sú að meiri fremur en minni hætta er talin steðja að stöðugleika efnahagslífsins og endurspeglast það í horfunum fyrir matið.
Þegar horft er fram á veginn gæti minni þörf fyrir erlenda fjármögnun en nú er reiknað með eða vöxtur í beinni erlendri fjárfestingu styrkt lánshæfismat landsins. Aftur á móti gæti endurnýjað flæði fjármagns úr landi til fjárfestingar leitt til aukins þrýstings niður á við fyrir lánshæfismatið. Sama myndi gilda um versnandi rekstrarvísbendingar fyrir bankakerfið eða lítinn árangur í að bæta erlenda lausafjárstöðu og draga úr erlendri fjárþörf.
Nánari upplýsingar veita Birgir Ísl. Gunnarsson formaður bankastjórnar Seðlabanka Íslands og Jón Þ. Sigurgeirsson framkvæmdastjóri alþjóðasviðs bankans í síma 569-9600.
Nr. 15/2002
3. maí 2002