Ný rannsóknarritgerð um jafnvægisatvinnuleysi á Íslandi og áhrifaþætti þess
Út er komin rannsóknarritgerð nr. 64, „How „natural“ is the natural rate? Unemployment hysteresis in Iceland“, eftir Bjarna G. Einarsson og Jósef Sigurðsson. Í ritgerðinni er jafnvægisatvinnuleysi á Íslandi metið og áhrifaþættir á þróun þess kannaðir.Í ritgerðinni er jafnvægisatvinnuleysi á Íslandi metið með tveimur aðferðum, annarsvegar svo kallaðri ítrunaraðferð og hinsvegar Kalman síu. Matið sýnir að jafnvægisatvinnuleysi hækkaði verulega í kjölfar fjármálakreppunnar og var 5½% samkvæmt fyrri aðferðinni og 7% samkvæmt þeirri síðari, þegar það varð mest árið 2011. Niðurstöðurnar benda til þess að jafnvægisatvinnuleysi hafi verið 5,2-5,6% undir lok síðasta árs, og að það gæti orðið 4,2% árið 2015.
Hversu varanleg áhrif fjármálakreppan mun hafa á raunhagkerfið veltur að nokkru leyti á áhrifum kreppunnar á atvinnuleysi og þar með á vinnumarkaðinn í heild. Áhrifaþættir jafnvægisatvinnuleysi eru því skoðaðir. Sérstaklega er kannað hvort kerfislægar breytingar hafi orsakað aukið jafnvægisatvinnuleysi eða hvort aukningin starfi af breytingum á mældu atvinnuleysi og þar með heildareftirspurn, þ.e. hvort vísbendingar séu um að heldni (e. hysteresis) sé til staðar í atvinnuleysi. Niðurstöður rannsóknarinnar sýna að þótt að kerfisþættir eins og breytingar á atvinnuleysisbótakerfinu skipti máli skýri heldni að mestu breytingar á jafnvægisatvinnuleysi. Það bendir til að peningastefnan geti einnig haft langtíma áhrif á atvinnuleysi. Heldni í atvinnuleysi hefur því í för með sér að enn mikilvægara er að ríkisfjármál, kjarasamningar og launaþróun séu í samræmi við verðbólgumarkmiðið. Myndist verðbólguþrýstingur verður seðlabanki að bregðast við með auknu aðhaldi sem getur valdið hærra jafnvægisatvinnuleysi.
Rannsóknarritgerðir Seðlabanka Íslands má nálgast hér: Rannsóknarritgerðir