Útlánakönnun Seðlabanka Íslands
Árið 2022 hóf Seðlabankinn að framkvæma ársfjórðungslega útlánakönnun meðal viðskiptabankanna fjögurra. Spurt er um mat viðskiptabankanna á þróun framboðs og eftirspurnar eftir lánsfé auk þeirra þátta sem höfðu ráðandi áhrif á framboð á síðustu þremur mánuðum. Einnig er spurt um væntingar þeirra um horfur næstu sex mánuði.
Þessi könnun var síðast framkvæmd 3.–14. apríl sl. og eru niðurstöðurnar hér byggðar á meðaltali svara viðskiptabankanna.
Helstu niðurstöður
Niðurstöður könnunarinnar gefa til kynna að framboð viðskiptabankanna á lánsfé til heimila hafi ekki breyst síðustu þrjá mánuði og að þátttakendur geri ráð fyrir óbreyttu framboði á næstu sex mánuðum. Hins vegar greina þeir minni eftirspurn eftir húsnæðislánum og lítilsháttar samdrátt í eftirspurn eftir bílalánum á síðustu þremur mánuðum. Svarendur gera einnig ráð fyrir að eftirspurn eftir húsnæðis- og bílalánum minnki á næstu sex mánuðum. Útlánareglur viðskiptabankanna gagnvart heimilum virðast hafa verið þrengdar lítillega á síðustu þremur mánuðum, bæði varðandi húsnæðislán og önnur lán. (1) Þar hafði aðgengi bankanna að markaðsfjármögnun og lausafjárstaða þeirra mest áhrif en staða og horfur á húsnæðismarkaði hafði einnig áhrif hvað útlánareglur húsnæðislána varðar. Einnig hafði almennt efnahagsástand og horfur áhrif á útlánareglur annarra lána. Þá gera bankarnir ráð fyrir frekari þrengingu útlánareglna á næstu sex mánuðum. Verð- og óverðtryggðir vextir til heimila hækkuðu á síðustu þremur mánuðum vegna hækkunar meginvaxta Seðlabankans og hækkandi fjármögnunarkostnaðar og gera bankarnir ráð fyrir áframhaldandi hækkun á næstu sex mánuðum.
Niðurstöðurnar gefa jafnframt til kynna að framboð útlána til fyrirtækja hafi minnkað lítillega á síðustu þremur mánuðum og að á næstu sex mánuðum dragi enn frekar úr framboðinu, einkum á lánum í erlendum gjaldmiðli. Eftirspurn eftir lánum hjá minni fyrirtækjum virðist hafa breyst lítið á síðustu þremur mánuðum en hún hefur dregist lítillega saman hjá stærri fyrirtækjum. Á næstu sex mánuðum gera bankarnir ráð fyrir að það taki að draga úr eftirspurn fyrirtækja eftir lánsfé. Útlánareglur gagnvart fyrirtækjum hafa verið óbreyttar á síðustu þremur mánuðum og gera þeir ráð fyrir að svo verði einnig næstu sex mánuði. Talið er að samkeppni um útlán til stærri fyrirtækja minnki á næstu sex mánuðum. Vextir til fyrirtækja hækkuðu á síðustu þremur mánuðum vegna hækkunar meginvaxta Seðlabankans og hækkandi fjármögnunarkostnaðar. Af sömu ástæðum gera bankarnir ráð fyrir áframhaldandi hækkun á næstu sex mánuðum en einnig að breytt regluverk og samkeppni muni hafa þar áhrif.
Sjá nánar: Útlánakönnun.
(1) Í könnuninni er lánum til heimila er skipt upp í húsnæðislán, bílalán og önnur lán. Lánum til fyrirtækja er skipt upp í langtíma-, og skammtímalán. Jafnframt er spurt sérstaklega um lán í erlendum gjaldmiðlum bæði fyrir heimili og fyrirtæki.