Markmið og skilyrði

Markmið skilameðferðar

Allar ákvarðanir skilavalds verða teknar í ljósi markmiðs laga um skilameðferð (e. resolution objectives). Umrætt markmið er undirstaðan við mat á því til hvaða úrræða verður gripið og hvaða skilastefna er heppilegust fyrir fjármálafyrirtæki hér á landi. Markmið laganna er samsett úr fimm þáttum skv. 1. gr. laganna : Að varðveita fjármálastöðugleika og lágmarka neikvæðar afleiðingar fjármálaáfalla með því að vernda tryggðar innstæður og fjárfesta, eignir viðskiptavina og nauðsynlega starfsemi fyrirtækja og lágmarka hættu á að veita þurfi fjárframlög úr ríkissjóði. Þeir fimm þættir sem markmið laganna felur í sér leiða til þess að skilavaldi Seðlabanka Íslands er ætlað að:

1. Vernda nauðsynlega starfsemi fjármálafyrirtækja, þ.e. tryggja samfellu slíkrar starfsemi(með nauðsynlegri starfsemi er átt við starfsemi, þjónustu eða rekstur sem er svo mikilvæg fyrir raunhagkerfið eða fjármálastöðugleika að veruleg hætta yrði á röskun efnahagsstarfsemi eða stöðugleika ef henni yrði hætt vegna þess hversu umfangsmikil hún er, vegna markaðshlutdeildar hennar, tengsla við aðra starfsemi, flækjustigs eða starfsemi yfir landamæri enda sé sambærileg starfsemi, þjónusta eða rekstur ekki í boði (e. substitutability),
2. varðveita fjármálastöðugleika og lágmarka neikvæðar afleiðingar fjármálaáfalla, þ.m.t. að takmarka smitáhrif og viðhalda markaðsaga,
3. lágmarka hættu á að veita þurfi fjárframlög úr ríkissjóði,
4. vernda tryggðar innstæður og fjárfesta, og
5. vernda eignir viðskiptavina.

Til að ná fram ofangreindum markmiðum er skilavaldi Seðlabanka Íslands ætlað að lágmarka kostnað sem hlýst af skilameðferð og forðast virðistap (e. destruction of value) nema slíkt sé nauðsynlegt til að ná fram einhverjum af ofangreindum markmiðum. Hluti af markmiðinu um að varðveita fjármálastöðugleika felur í sér að skilavaldi er ætlað að vinna gegn freistnivanda (e. moral hazard). Freistnivandi getur enda komið niður á markaðsaga þar sem fyrirtæki og fjárfestar verða áhættusæknari ef þeir treysta því að hið opinbera komi þeim til bjargar ef eitthvað bjátar á.

Skilyrði skilameðferðar

Til viðbótar við markmið laga um skilameðferð þurfa þrjú skilyrði öll að vera fyrir hendi til þess að skilavaldi Seðlabanka Íslands sé heimilt að grípa til aðgerða og beita þeim úrræðum sem skilameðferð felur í sér. Fyrsta skilyrðið er að fjármálaeftirlit Seðlabanka Íslands hafi, að höfðu samráði við skilavaldið, komist að þeirri niðurstöðu að tiltekið fjármálafyrirtæki sé á fallandi fæti, sbr. 1. mgr. 34. gr. laga um skilameðferð. Í því felst að talið er að fyrirtækið geti ekki staðið við skuldbindingar sínar eða að verulegar líkur séu á því að það geti ekki staðið við þær.

Að fenginni tilkynningu um að fyrirtæki sé á fallandi fæti ákveður skilavald Seðlabanka Íslands, sbr. 1. mgr. 35. gr. laga um skilameðferð, hvort nauðsynlegt sé að grípa til skilaaðgerðar gagnvart fyrirtækinu til að ná markmiðum laganna. Við slíka ákvörðun gengur skilavaldið úr skugga um að fyrir hendi séu síðari tvö skilyrðin fyrir því að skilavaldi Seðlabanka Íslands sé heimilt að grípa til aðgerða og beita skilaúrræðum. Annað skilyrðið er að skilavaldið þarf að hafa réttmæta ástæðu til að ætla að aðkoma einkaaðila eða aðrar opinberar aðgerðir, þ.m.t. tímanleg inngrip sbr. 86. gr. h - 86. gr. j laga um fjármálafyrirtæki, nr. 161/2002, eða niðurfærsla eða umbreyting fjármagnsgerninga skv. VI. kafla laga um skilameðferð, komi ekki í veg fyrir fall fyrirtækis innan ásættanlegs tíma. Síðasta skilyrðið er að skilameðferð þarf að mati skilavalds að vera nauðsynleg vegna almannahagsmuna (e. public interest assessment). Ákvörðun um skilameðferð er tekin að undangengnu samþykki fjármála- og efnahagsráðherra, sbr. 5. gr. laganna.