Takmarkanir á fasteignalánum
Ef ójafnvægi á fasteignamarkaði ógnar fjármálastöðugleika má beita hámarki á veðsetningarhlutfall og takmörkunum á lánsfjárhæð eða greiðslubyrði miðað við tekjur, til að draga úr líkum á áföllum og milda áhrif af hugsanlegu áfalli. Markmið með beitingu slíkra þjóðhagsvarúðartækja geta verið tvíþætt: Í fyrsta lagi að draga úr óhóflegum útlánavexti og milda þannig uppsöfnun áhættu í uppgangi fjármálasveiflunnar, en lægri útlánavöxtur getur haft óbein áhrif á fasteignaverð til lækkunar. Í öðru lagi að varðveita eða treysta viðnámsþrótt heimila gagnvart verðlækkun á fasteignamarkaði í framtíðinni og draga um leið úr væntum útlánatöpum lánveitenda.
Í VII. kafla laga um fasteignalán til neytenda nr. 118/2016 er Seðlabanka Íslands veitt heimild að undangengnu samþykki fjármálastöðugleikanefndar til þess að setja reglur um hámarks veðsetningarhlutföll fasteignalána til neytenda. Í sama kafla er einnig veitt sambærileg heimild til þess að setja reglur sem takmarka fasteignalán til neytenda í hlutfalli við tekjur lántaka.
Virkar takmarkanir á fasteignalánum til neytenda
Settar hafa verið reglur sem takmarka hámark veðsetningarhlutfalls nýrra fasteignalána í samræmi við 1. mgr. 25. gr. laga um fasteignalán til neytenda nr. 118/2016. Í samræmi við 2. mgr. 25. gr. laga nr. 118/2016 veita þær reglur aukið svigrúm vegna lána til fjármögnunar kaupa á fyrstu fasteign.
Jafnframt hafa verið settar reglur um hámark greiðslubyrðar í hlutfalli við tekjur nýrra fasteignalána til neytenda í samræmi við 1. mgr. 27. gr. sömu laga. Reglurnar veita einnig aukið svigrúm til fjármögnunar kaupa á fyrstu fasteign eins og gert er ráð fyrir í 2. mgr. sömu gr.
Reglur um hámark veðsetningarhlutfalls og greiðslubyrðarhlutfalls fasteignalána til neytenda verða endurskoðaðar reglulega með hliðsjón af þróun á íbúða- og fasteignalánamarkaði.
| Takmarkanir | Almennt | Fyrstu kaupendur |
|---|---|---|
| Hámark veðsetningarhlutfalls | 80% af markaðsverði fasteignar* | 85% af markaðsverði fasteignar* |
| Hámark greiðslubyrðar í hlutfalli við tekjur neytenda | 35% af ráðstöfunartekjum** | 40% af ráðstöfunartekjum** |
* Virði fasteignar samkvæmt kaupsamningi eða samþykktu kauptilboði. Liggi kaupsamningur eða samþykkt kauptilboð ekki fyrir skal notast við fasteignamat eða brunabótamat Þjóðskrár Íslands eða verðmat löggilts fasteignasala, í samræmi við útlánareglur lánveitanda.
**Ráðstöfunartekjur eru skilgreindar sem væntar viðvarandi tekjur neytenda að frádregnum beinum sköttum og gjöldum.
Sýna allt
Afstaða Seðlabankans varðandi veðsetningarhlutfall og skilmálabreytingar sökum greiðsluerfiðleika
Reglum um hámark greiðslubyrðar í hlutfalli við tekjur neytenda og reglum um hámark veðsetningarhlutfalls fasteignalána var breytt 15. júní 2022
Reglur um hámark greiðslubyrðar fasteignalána í hlutfalli við tekjur neytenda, nr. 701/2022
Reglur um hámark veðsetningarhlutfalls fasteignalána til neytenda, nr. 702/2022
Yfirlýsing fjármálastöðugleikanefndar 15. júní 2022
Reglur um hámark greiðslubyrðar í hlutfalli við tekjur neytenda voru settar 29. september 2021
Reglur um hámark greiðslubyrðar í hlutfalli við tekjur neytenda
Yfirlýsing fjármálastöðugleikanefndar 29. september 2021
Reglum um hámark veðsetningarhlutfalls fasteignalána var breytt 30. júní 2021
Reglur um hámarks veðsetningarhlutfalls fasteignalána til neytenda
Yfirlýsing fjármálastöðugleikanefndar 30. júní 2021
Reglur um hámark veðsetningarhlutfalls fasteignalána voru fyrst settar 18. júlí 2017
Reglur um hámark veðsetningarhlutfalls fasteignalána til neytenda (ekki í gildi)
Greinargerð með reglum um hámark veðsetningarhlutfalls fasteignalána til neytenda
Leiðbeiningar Fjármálaeftirlitsins um framkvæmd reglna um hámark veðsetningarhlutfalls fasteignalána til neytenda
Álit fjármálastöðugleikaráðs