Seðlabanki Íslands lækkar vexti
Seðlabanki Íslands hefur ákveðið að lækka vexti sína í endurhverfum viðskiptum við lánastofnanir um 0,5 prósentustig. Vextir á viðskiptareikningum lánastofnana í Seðlabankanum lækka um 0,2 prósentustig en daglánavextir verða óbreyttir. Þessi ákvörðun er tekin í ljósi þess að horfur eru á að verðbólga muni minnka á næsta ári samhliða því að ofþensla muni hjaðna á komandi mánuðum. Horfur um verðbólgu eru vel innan þeirra marka sem miðað er við í sameiginlegri yfirlýsingu ríkisstjórnarinnar og Seðlabankans um verðbólgumarkmið og afnám vikmarka gengisstefnunnar sem undirrituð var og birt í dag. Í kjölfar yfirlýsingarinnar mun peningastefnan fyrst og fremst taka mið af framtíðarhorfum um verðbólgu.
Í spá Seðlabankans um verðbólgu sem birt var í byrjun febrúar sl. var gert ráð fyrir að verðbólga yrði um 4½% frá upphafi til loka þessa árs en undir 3% frá upphafi til loka næsta árs. Það byggði á þeirri forsendu að ofþensla myndi hjaðna þegar líður á þetta ár og að gengi krónunnar yrði óbreytt. Gengi krónunnar hefur lækkað nokkuð síðan þá, en að mati Seðlabankans tengist það að nokkru óvissu vegna hugsanlegrar breytingar yfir í verðbólgumarkmið. Seðlabankinn telur ekki traustar efnahagslegar forsendur fyrir þessari lækkun gengisins og telur frekari lækkun þess óæskilega þar sem hún gæti grafið undan markmiðum bankans í verðlagsmálum. Bankinn vonast því til að lækkunin gangi til baka. Á móti lægra gengi að undanförnu kemur að verðbólga hefur verið ívið minni á fyrstu mánuðum ársins en spá bankans í febrúar gerði ráð fyrir, enda eru nýjustu spár flestra markaðsaðila um verðbólgu á árinu í kringum 4%.
Samkvæmt spá Þjóðhagsstofnunar fyrir þetta ár hægir verulega á hagvexti. Það mun leiða af sér að framleiðsluspenna slaknar töluvert. Á árunum 2002 og 2003 er gert ráð fyrir að hagvöxtur verði nokkru minni en vöxtur framleiðslugetu. Miðað við þessa spá er það mat Seðlabankans að framleiðsluspenna verði horfin á árinu 2003. Hjöðnun framleiðsluspennu mun að óbreyttu draga úr verðbólguþrýstingi.
Þegar liggja fyrir ýmsar vísbendingar um að ofþensla sé farin að slakna. Nefna má að veltutölur á síðustu tveimur mánuðum síðasta árs benda til samdráttar í verslun og stöðnunar í iðnaði. Þá er vöruinnflutningur á föstu verðlagi svipaður um þessar mundir og fyrir ári síðan. Einnig eru vísbendingar um að undirliggjandi útlánavöxtur sé tekinn að slakna og vöxtur peningamagns hefur minnkað umtalsvert á síðustu mánuðum. Enn er þó töluverð ofþensla í hagkerfinu, útlánaþensla meiri en til lengdar samrýmist stöðugleika og lítilli verðbólgu og tölur af vinnumarkaði sýna enn sem komið er litla slökun á spennu.
Þrátt fyrir lækkun gengis að undanförnu er aðhald peningastefnunnar mjög mikið. Vaxtamunur gagnvart útlöndum er nú rúmt 6½% en vaxtalækkanir í viðskiptalöndum að undanförnu auðvelda vaxtalækkun hér á landi. Raunvextir Seðlabankans, metnir á grundvelli verðbólguálags ríkisskuldabréfa, eru í sögulegu hámarki, eða á bilinu 7-7½%, og ávöxtunarferill óverðtryggðra ríkisskuldabréfa hallar verulega niður á við. Aðhald peningastefnunnar verður áfram verulegt í gegnum vexti þótt þeir séu nú lækkaðir um 0,5 prósentustig.
Að öllu samanlögðu telur Seðlabankinn tímabært að lækka vexti nokkuð. Ákvarðanir um tímasetningar og umfang frekari vaxtabreytinga ráðast hins vegar af því hvernig helstu vísbendingar breyta horfum um verðbólgu og hagvöxt á næstunni. Meðal þessara vísbendinga er gengi íslensku krónunnar.
Nánari upplýsingar veitir Birgir Ísleifur Gunnarsson formaður bankastjórnar Seðlabanka Íslands í síma 569-9600.
Nr. 15 /2001
27. mars 2001