Greinargerð Seðlabanka Íslands vegna bréfs umboðsmanns Alþingis
Seðlabanki Íslands birtir hér greinargerð sem tekin var saman fyrir bankaráð Seðlabankans í tilefni bréfs umboðsmanns Alþingis sem hann ritaði 2. október 2015 til fjármála- og efnahagsráðherra, formanns bankaráðs Seðlabanka Íslands, seðlabankastjóra og stjórnskipunar- og eftirlitsnefndar Alþingis. Bréf umboðsmanns var sent í kjölfar athugunar hans á meðferð gjaldeyrismála og umsýslu og meðferð krafna og eigna sem félög í eigu bankans fara með.
Greinargerðin skiptist í tvo megin hluta. Fyrri hlutinn fjallar um gjaldeyrismál og hinn síðari um flutning eigna og verkefna í hlutafélög í eigu Seðlabanka Íslands.
Í hlutanum um gjaldeyrismál er fjallað um lagagrundvöll reglna um gjaldeyrismál, lögbundnar refsiheimildir, framsal lagasetningarvalds, samþykki ráðherra á reglum um gjaldeyrismál, heimild Seðlabankans til að leggja á stjórnvaldssektir vegna brota á reglum um gjaldeyrismál, kvartanir vegna meðferðar gjaldeyrismála, fyrirkomulag og framkvæmd rannsókna og greint er frá fundi með umboðsmanni Alþingis. Í niðurlagi þessa hluta segir:
Að meginstefnu til lúta athugasemdir UA að gildi reglna um gjaldeyrismál sem refsiheimild ásamt tilvísunum til refsiheimilda, en slíkt er ekki á forræði Seðlabankans að meta. Þar að auki liggur fyrir afstaða ráðherra til gildis reglnanna sem refsiheimild. Líkt og UA bendir á er það fyrst og fremst hlutverk dómstóla að taka afstöðu til slíkra álitamála. Að öðru leyti eru ábendingar umboðsmanns almenns eðlis og lúta að lagaframkvæmd almennt, en ekki aðeins að lögum og reglum um gjaldeyrismál. Þegar efni bréfsins er dregið saman, hvað varðar meðferð gjaldeyrismála, verður ekki séð hvernig Seðlabankinn geti komið til móts við athugasemdir hans, einkum vegna þess að tilvik eða athugasemdir sem UA virðist byggja á eru víða óljós.
Í hluta greinargerðarinnar um flutning eigna og verkefna í hlutafélög í eigu Seðlabanka Íslands er fjallað um aðdragandann að stofnun ESÍ, lögmætisreglu m.t.t. stofnunar ESÍ og flutnings verkefna yfir til félagsins, lagagrundvöll undir ESÍ og aðgreiningarreglur stjórnsýsluréttar. Í þessum hluta er lagagrundvöllur fyrir stofnun og starfsemi ESÍ rökstuddur. Þar segir:
Seðlabankinn leggur áherslu á að eignir ESÍ eru kröfur og fullnustueignir sem stafa af bankahruninu 2008 og 2009. Félagið hefur ekki með höndum hefðbundna stjórnsýslu, það tekur ekki stjórnvaldsákvarðanir eða sinnir opinberri þjónustu eða öðrum opinberum verkefnum sem kveðið er á um í lögum að stjórnvald eigi að sinna eða sem telst vera opinbert hlutverk stjórnvalds. Meðhöndlun krafnanna og fullnustueignanna í höndum ESÍ var og er ekki með öðrum hætti en ef eignirnar hefðu áfram verið skráðar í bókum Seðlabankans.
Í niðurlagi greinargerðarinnar segir að í bréfi sínu geri umboðsmaður Alþingis athugasemdir sem ekki hafa verið fullrannsakaðar enda lágu sjónarmið SÍ í öllum þeim efnisþáttum sem ráða má að ábendingar umboðsmanns beinast að ekki fyrir þegar bréfið var ritað. Þá segir að Seðlabankanum hafi verið falin verkefni í fordæmalausum aðstæðum sem hann hafi gert sér far um að sinna af samviskusemi, fagmennsku og í samræmi við hlutverk bankans samkvæmt lögum. Nú hilli hins vegar undir að verulega dragi úr verkefnum tengdum fjármálaáfallinu á næsta ári. Margar þeirra ábendinga sem fram koma í bréfi umboðsmanns séu því e.t.v. fremur til umhugsunar í samhengi við mótun löggjafar til framtíðar en viðfangsefni næstu missera.
Sjá hér greinargerðina: Greinargerð vegna bréfs umboðsmanns Alþingis (UA) dags. 2. október 2015